Wilmarsdonk als toevluchtsoord Hier, op deze plek in de Antwerpse haven, lag ooit het centrum van het dorp Wilmarsdonk. Het dorp ontstond in de 14e eeuw, maar moest in de jaren '60 van vorige eeuw wijken voor de uitbreiding van de haven. De kerktoren is vandaag het enige overblijfsel van het polderdorp. Tussen de vele containers is de symboliek van het verleden niet ver te zoeken. Wilmarsdonk deed vaak dienst als vluchtelingenkamp voor klimaatvluchtelingen avant la lettre. Wie er neerstreek na overstromingen bleef er vaak wonen en zodoende groeide de heerlijkheid snel uit tot het dichtstbevolkte dorp ten noorden van Antwerpen. Vermoedelijk dankt het dorp zijn naam aan de patriciër Wilmarus Paddebuc. Zijn achternaam maakte dat rivaliserende dorpen de inwoners smalend 'paddebuiken' noemden. De voornaam van Wilmarus werd later de familienaam Wilmaers. De familie Wilmaers bezat vele gronden in het noorden van Antwerpen. Verschillende generatties lang bekleedden zij ook schepenposten in de stad Antwerpen, wat hen een grote naamsbekendheid opleverde. Praktische kerktoren Initieel stond er in het dorp een bescheiden kapel die uitgroeide tot parochie. Pas in de 15de eeuw werd de go tische kerktoren gebouwd, geweid aan de heilige Sint-Laurentius. Het transept en koor van de kerk volgen in de 16de eeuw, maar werden op 12 maart 1567 vernield door de Calvinisten. Tijdens de uitbreidingswerken van de haven van Antwerpen bleef de kerktoren van Wilmarsdonk overeind. Dat had niet zozeer religieuze of sentimentele redenen, maar was veeleer praktisch. Op die manier konden landmeters - toen er nog geen satellieten bestonden - de toren als referentiepunt gebruiken om bakens (of merkpunten) uit te zetten voor de uitvoering van de geplande werken. Kunst symboliseert contrasterende werelden In 1996 werd de kerktoren beschermd als monument omwille van zijn symbool- en signaalfunctie. Ondanks de instandhoudingswerken die Port of Antwerp-Bruges als eigenaar van de kerktoren uitoefende, drong een grondige renovatie zich op. In 2023 begon het uitgraven van het perceel tot op het voormalig grondniveau. De twee portalen werden opengemaakt, loszittende stenen werden vastgezet of vervangen en het metselwerk werd hersteld. Het houten dakgebinte van de kerktoren werd zorgvuldig behandeld en hersteld en het bolornament onder het kruis kreeg een nieuwe laag bladgoud. Zelfs de vogels en vleermuizen kregen een plek in of rond de toren, door nestkasten en een vleermuizenschuif te voorzien. Het ambitieuze restauratieplan ging gepaard met een kunstopdracht. Kunstenaar Bas Princen ging zorgvuldig op zoek naar de beste manier om de toren opnieuw te laten herleven. Zijn kunstproject 'Wilmarsdonk Transfers' is een samenspel van illustraties en beelden die de rijke geschiedenis van de polderdorpen en de havenontwikkeling symboliseert. De kunstenaar zette het contrast in de verf tussen heden en verleden, tussen het dynamische en het statische, het operationele en het gedeactiveerde. De confrontatie tussen beide en de tweestrijd die hier (mogelijk) mee gepaard gaat, maakt onderdeel uit van de interpretatie door de kunstenaar. Port of Antwerp Bruges

English translation: Wilmarsdonk as a retreat Here, at this location in the port of Antwerp, was once the center of the village of Wilmarsdonk. The village was founded in the 14th century, but had to make way for the expansion of the port in the 1960s. Today, the church tower is the only remains of the polder village. Among the many containers, the symbolism of the past is hard to find. Wilmarsdonk often served as a refugee camp for climate refugees avant la lettre. Those who settled there after floods often stayed there and so the glory quickly grew into the most densely populated village north of Antwerp. Presumably, the village owes its name to the patrician Wilmarus Paddebuc. His last name meant that rival villages narrowly called the residents “mushrooms”. Wilmarus' first name later became the family name Wilmaers. The Wilmaers family owned many lands in the north of Antwerp. For several generations, they also held ship posts in the city of Antwerp, which gave them great fame. Practical church tower Initially, there was a modest chapel in the village that grew into a parish. It was not until the 15th century that the Gothic church tower was built, dedicated to Saint Laurentius. The church's transept and choir followed in the 16th century, but were destroyed by the Calvinists on March 12, 1567. During the expansion works of the port of Antwerp, the church tower in Wilmarsdonk remained intact. This was not so much for religious or sentimental reasons, but rather practical. In this way, surveyors - when satellites did not exist yet - could use the tower as a reference point to set out beacons (or marker points) for carrying out the planned works. Art symbolises contrasting worlds In 1996, the church tower was protected as a monument because of its symbol and signal function. Despite the conservation works carried out by Port of Antwerp-Bruges as the owner of the church tower, a thorough renovation was necessary. In 2023, the excavation of the plot to the former ground level began. The two portals were opened, loose bricks were secured or replaced and the brickwork was restored. The wooden roof truss of the church tower was carefully treated and restored and the spherical ornament under the cross was given a new layer of gold leaf. Even the birds and bats got a place in or around the tower, by providing nest boxes and a bat slide. The ambitious restoration plan was accompanied by an art assignment. Artist Bas Princen carefully looked for the best way to revive the tower. His art project 'Wilmarsdonk Transfers' is an interplay of illustrations and images that symbolises the rich history of the polder villages and port development. The artist highlighted the contrast between past and present, between the dynamic and the static, the operational and the deactivated. The confrontation between the two and the conflict that (possibly) involves this is part of the artist's interpretation. Port of Antwerp Bruges [AWS Translate]

Nietweg, Antwerp, Belgium